Jisperkerk: geworteld in het kleurrijke verleden van het dorp Jisp
Een rijke geschiedenis
De kerk stamt uit 1822 en is destijds in de plaats gekomen van een veel oudere voorganger. De oorspronkelijke laat-gotische kerk werd rond 1542 gebouwd en was aanzienlijk groter dan de huidige kerk. Zij is in al haar glorie te zien op de prent van de feestelijke optocht ter gelegenheid van de ambtsaanvaarding van Stadhouder Willem V in 1766. Deze prent hangt in de raadszaal van het voormalig raadhuis van Jisp.
Stichting Vrienden van de Jisperkerk
De Vrienden van de Jisperkerk dragen bij aan de instandhouding van de Jisperkerk en ondersteunen en stimuleren de ontwikkeling van culturele activiteiten in het kerkgebouw.
Stichting Oude Hollandse Kerken
De Stichting Oude Hollandse Kerken is in het leven geroepen om historische kerken in Noord- en Zuid-Holland in stand te houden. Ook de Jisperkerk is aangesloten bij deze stichting.
De geschiedenis van de Jisperkerk
Aan het einde van de 18e eeuw kon de gemeente door geldgebrek, ten gevolge van het wegvallen van de walvisvaart in het dorp en het wegtrekken van veel inwoners, de kerk niet langer onderhouden. In 1820 was de kerk een bouwval geworden en werd zij gesloopt.
De burgemeesterszonen Adriaan en Willem Wildschut legden in juni 1822 de eerste steen voor een aanzienlijk kleinere kerk. Zowel de inventaris als de zerkenvloer van de oude kerk konden herplaatst worden. De zeskantige eikenhouten preekstoel met hangende kuip en vrijstaande Korinthische zuiltjes en rondboogpanelen werden hergebruikt, met onder de preekstoel een uit hout gesneden pelikaan die haar jongen voedt. Net als het uit 1667 daterend doophek, waarop men als allegorische figuren de drie theologische deugden Geloof, Hoop en Liefde aantreft. Op het doophek staan de gesneden lezenaar met het gemeentewapen en twee koperen doopbogen met dolfijnenkopjes. De eiken banken voor de kerkenraadsleden zijn voorzien van sierlijk houtsnijwerk op panelen en deurtjes. Boven dit alles hangen drie schitterende koperen kaarsenkronen.
De vloer van de kerk bestaat uit meer dan honderd grafzerken, gemaakt van een donkere, harde steensoort en voorzien van prachtige decoraties en inscripties met de namen van burgemeesters, commandeurs van walvisvaarders en olieslagers. Enkele vooraanstaande families bezaten zelfs meerdere graven in de kerk.
Het verhaal achter de zerken vormt een interessante kennismaking met de rijke historie van Jisp en de Zaanstreek.
De geschiedenis van de kerk en de unieke zerkenvloer is uitgebreid beschreven in het lentebulletin van de Stichting Oude Hollandse Kerken (lente 2010, nr. 70).
Steen van de ‘Leedsetter’
De bekendste grafzerk, die van de familie der ‘Leedsetters van Jisp’ is uit de voormalige keuken (waar hij onder de centrale verwarming verborgen lag) verwijderd, gerepareerd en rechtop achter het koorhek geplaatst.
De Leedsetters van Jisp waren heelmeesters die in de 17e en 18e eeuw de kunst van het zetten van gebroken ledematen verstonden. Hoe moeten wij ons de ‘behandeling’ door een leedsetter voorstellen? “Voor de operatie kreeg de patiënt een halve fles brandewijn toegediend en vervolgens werd het bot opnieuw gebroken (als het alweer aan elkaar gegroeid was). Na enkele dagen werd de patiënt op een ladder gebonden en tegen de muur van de kerk gezet.
Zonlicht zet om in vitamine D, dat goed is voor de aangroei van het bot. Er waren in die jaren elf herbergen in Jisp en dertien in Wormer om de mensen, die op hun beurt moesten wachten of die revalideerden, op te vangen”, aldus verslaglegger Jan Klopper.
De bekendste der Leedsetters, Mr. Cornelis Ploegh (1624-1696), was naast heelmeester ook koopman en hij wist hiermee een voor die tijd aanzienlijk kapitaal bijeen te garen. Zijn vermogen van 200.000 gulden bestond uit aandelen in walvisvaarders en uit huis- en grondbezit, zoals boerderijen in de Beemster en de Wijdewormer. Zo droeg Meester Cornelis met zijn ‘conste’ niet alleen bij tot de bekendheid van Jisp (patiënten kwamen van heinde en verre), maar ook, door zijn investeringen, tot de welvaart van het dorp.
Rondleidingen
Leden van de Oudheidkundige Commissie verzorgen op afspraak een rondleiding in de Jisperkerk en het aanpandige Raadhuis. U kunt zich ook aanmelden via Jisp te voet en te water van de Poelboerderij www.bezoekerscentrumpoelboerderij.nl
Restauratie
De in 2010 gerestaureerde kerk is een rijksmonument en sinds 2006 eigendom van de Stichting Oude Hollandse Kerken (SOHK) met als lokale beheerder de Stichting Vrienden van de Jisperkerk. Gebruikers van de kerk waren tot dan toe de Hervormde gemeente en de Stichting Concerten bij Kaarslicht Jisp.
Om te voldoen aan de moderne eisen van gebruikers en aan de brandweervoorschriften was een ingrijpende verbouwing noodzakelijk. De verbouwing voorzag in aanpassingen voor de brandveiligheid, in vernieuwing van het sanitair en de inbouw van een professionele horecakeuken. Op de bovenverdieping werd een vergader- en artiestenruimte gerealiseerd.
De monumentale zerkenvloer, die in de loop van tijd ernstig verzakt was, werd waar nodig gerepareerd, bijgewerkt en opnieuw gelegd. Bovendien werden de antieke kerkbanken, het doophek en de kansel gerestaureerd en het orgel- en orgelfront grondig aangepakt.
In de kleine zaalkerk vinden tegenwoordig weer kerkdiensten plaats. Daarnaast wordt zij gebruikt voor culturele evenementen zoals de Concerten bij Kaarslicht, de jaarlijkse Korendag en Ensembledag, huwelijken en uitvaarten, en rondleidingen.
De restauratie van de zerkenvloer en de aanpassing van de kerk van Jisp zijn mede mogelijk gemaakt door bijdragen van de Provincie Noord-Holland, de Gemeente Wormerland, het Cultuurfonds Noord-Holland en vele andere subsidiënten en particulieren. De totale kosten bedroegen € 330.000.
Eetgelegenheden nabij de Jisperkerk
De Lepelaar
Een restaurant waar klassiek en vernieuwing samenkomen in een warme, landelijke sfeer.
Batavia 1894
Bekijk de arrangementen waaronder de welbekende High Tea, High Wine
Maak met Smaak
Chef Yamen beheerst de Italiaanse, Franse en Syrische keuken tot in de puntjes.
Eet, Proef & Geniet
Waar eten, smaak en gezelligheid samenkomen.